De context begrijpen
WAT WE WETEN
HET IPCC
De wetenschap ten dienste van het klimaat
Het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) beoordeelt al meer dan 30 jaar de stand van de kennis over klimaatverandering, de oorzaken en de gevolgen ervan. Het organisme geeft ook de mogelijkheden aan om de omvang van de opwarming en de ernst van de gevolgen ervan te beperken en om zich aan te passen aan de verwachte veranderingen. De IPCC-rapporten bieden regelmatig een overzicht van de meest geavanceerde kennis en staan vandaag centraal in de internationale klimaatonderhandelingen. Deze rapporten zijn ook van fundamenteel belang om besluitvormers en het maatschappelijk middenveld te waarschuwen.
DE NATIONALE KOOLSTOFARME STRATEGIE
Ons kompas op weg naar een koolstofarme economie
De Nationale Koolstofarme Strategie (of SNBC, Stratégie Nationale Bas-Carbone) is de routekaart van Frankrijk om de klimaatverandering aan te pakken. Ze streeft naar koolstofneutraliteit tegen 2050 en een vermindering van de koolstofvoetafdruk van de Franse consumptie. Ze biedt richtsnoeren voor de uitvoering van de overgang naar een koolstofarme, circulaire en duurzame economie in alle bedrijfssectoren. Ze legt een traject vast voor de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen tot 2050 en stelt doelstellingen op korte en middellange termijn vast: koolstofbudgetten.
DE BIODIVERSITEIT
De essentie van onze gebieden
De huidige klimaatverandering verandert de interacties tussen soorten en hun leefomgeving in ecosystemen. Voor een wereldwijde opwarming van 2 tot 3°C voorspellen deskundigen een verhoogd risico op uitsterven voor 20 tot 30% van de dier- en plantensoorten. De wet voor het herstel van biodiversiteit, natuur en landschappen heeft als doel het nettoverlies aan biodiversiteit tot nul te reduceren. Het Biodiversiteitsplan heeft tot doel deze doelstelling te verwezenlijken en is bedoeld om de actie van Frankrijk voor het behoud van de biodiversiteit te versterken en, voor het eerst, hefbomen te mobiliseren om de biodiversiteit te herstellen wanneer deze is aangetast.
ZERO ARTIFICIALISATION NETTE
Het traject van ons bodemgebruik
De aanpak, die in 2018 door het Biodiversiteitsplan is vastgesteld en in augustus 2021 in de Wet Klimaat en Veerkracht is verankerd, bestaat uit het zoveel mogelijk terugdringen van stedelijke wildgroei en het halveren van het verbruik van natuur-, landbouw- en bosgebieden tegen 2030, en het bereiken van nul procent nettokunstmatige bebouwing op langere termijn, d.w.z. tegen 2050. Een routekaart van de regering, die momenteel wordt opgesteld, moet een tijdschema en een traject vaststellen om dit doel te bereiken. In 2024 moet dan een nationaal observatorium worden opgericht om deze ontwikkelingen te volgen.
LES LIMITES PLANÉTAIRES
Les limites planétaires
Le concept des limites planétaires a été défini en 2009 par un groupe international de 26 chercheurs avec pour objectif de mieux comprendre le « système-Terre ». Il offre une vision globale et transversale des risques planétaires car il permet de suivre les interactions entre ces différents domaines.
Il existe 9 limites planétaires : le changement climatique, l’érosion de la biodiversité, la perturbation des cycles biogéochimiques de l’azote et du phosphore, les changements d’utilisation des sols, l’acidification des océans, l’utilisation mondiale de l’eau, l’appauvrissement de l’ozone stratosphérique, l’augmentation des aérosols dans l’atmosphère, l’introduction d’entités nouvelles dans la biosphère.
Les limites planétaires constituent un seuil où l'habitabilité de la terre par l'homme pourrait être remise en cause. Franchir chaque limite augmente le risque de déstabiliser l’environnement planétaire de manière irréversible, avec des impacts majeurs pour les êtres vivants. Aujourd’hui, 6 limites planétaires sont dépassées.
L’accord de Paris : objectif 2 tonnes équivalent CO2
L’accord de Paris est un traité international, juridiquement contraignant, qui marque un tournant dans la lutte contre le réchauffement climatique. Il a été adopté par 196 parties lors de la COP21, à Paris le 12 décembre 2015 et est entré en vigueur le 4 novembre 2016. Il a fixé un objectif : limiter la hausse de la température sous 2 degrés d'ici à 2100.
Pour y arriver, nous devons réduire nos émissions de gaz à effet de serre afin d’atteindre la neutralité carbone à horizon 2050. Cela se traduit notamment par la réduction des émissions à 2 tonnes équivalent CO2 par an et par habitant d’ici 2050 (VS 10 t aujourd’hui).
En in de bergen?
Ook de bergen worden niet gespaard door de klimaatopwarming. De gevolgen lijken zichtbaarder dan elders: smelten van gletsjers, verminderde sneeuwval op lage en middelgrote hoogten, verstoring van de biodiversiteit, ontdooien van permafrost en rotsverschuivingen.
Wat het effect van koolstofuitstoot betreft, worden berggebieden in het bijzonder getroffen door het reisverkeer en de verwarming van accommodatie op hoogte. Volgens de koolstofbalans die het kabinet UTOPIES in 2022 voor La Plagne heeft uitgevoerd, zijn vervoer, voeding en accommodatie voor bezoekers goed voor 88% van de broeikasgasemissies van de bestemming (eerste schattingen).
Le contexte :
Des études sont réalisées sur le bilan de masse des glaciers : différence entre la neige accumulée et la fonte (accumulation VS ablation). Selon l’ONERC* en 2023, en moyenne et en 20 ans (entre 2002 et 2021) : les cinq glaciers suivis (Ossoue, Gebroulaz, Argentière, Saint Sorlin, Mer de Glace) ont perdu -25 mètres d’équivalent eau.
*Observatoire national sur les effets du réchauffement climatique
Les conséquences :
La fonte des glaciers a un effet sur le climat lui-même via l’effet d’albédo : la capacité d’une surface à refléter, en fonction de sa couleur, les rayons du soleil vers l’espace. En fondant, la glace expose les surfaces de la Terre qui absorbent alors les rayons du soleil et provoque donc une accélération du réchauffement climatique. Selon Météo France, les montagnes se réchauffent 2 fois plus vite que le reste du pays (2°C au cours du XXe siècle pour les Alpes et les Pyrénées VS 1,4°C pour le reste du pays).
Par ailleurs, si la fonte des glaciers n’a pas d’impact significatif sur la montée du niveau de la mer (contrairement à la fonte des calottes polaires en Antarctique ou au Groenland), il en a un sur la ressource en eau douce. Effectivement, la fonte des glaciers entraîne une diminution de la capacité de stockage de nos territoires en eau douce. L’eau va ruisseler, s’évacuer et ne sera plus stockée (et « relâchée » en été par exemple). La fonte des glaciers peut aussi avoir d’autres conséquences : formation de lacs glaciaires et risques d’inondation, libération de gaz à effets de serre due à la fonte du permafrost…
